Gerra zibilaren ondorioz euskaldun askok egin zuen ihes Ameriketara. Horietako batzuk euskal kulturaren aitzindariak ziren, abeslariak, kazetariak, idazleak, irakasleak eta abar. Oraingoan zornotzar bi aipatu nahi ditut: Kepa Derteano Basterra eta batez ere, Pedro Ormaetxe Aldana “Aita Lontzi”. Aurten beteko direlako 60 urte hil zela, Txilen.
Kepa Derteano Zornotzan jaio zen 1923an eta erbesteko euskal idazleen adierazle nagusia da gaur egun Venezuelan. En el surco de la tierra liburuan erakutsi digu bere sortze lanaren sakontasuna narrazio laburrak erabiliz. Eta baditu beste liburu batzuk ere, autobiografikoa da bata, Quiero acabar con la guerra de mi padre liburua. Hor adierazten du Zornotzan umetan bizi izandakoa eta baita erbestean bizi izandakoa ere. Hortxe parean dago Huellas liburu ezaguna ere eta beste hainbat lan.
Garai batean, Peru de Arteaga ezizena ere erabili zuen Kepak liburuak eta komunikabideetako lanak sinatzeko.
Eta idazle lanaz gain, luzaro Euskal Etxeko presidente lana hartu zuen erbesteko euskaldunei laguntza emateko. Askoren ustez, Ameriketan euskal kulturari guztia eman dion euskaltzalea da.
Hemendik lagundu nahirik, Saturraran Argitaletxea sortu zen erbestean egindako lanak argitaratzeko eta euskal diasporako idazleei babesa emateko. Dena dela, aipamen berezia merezi duen idazlea da Kepa Derteano, inongo zalantzarik gabe. Itzala utzi duen zornotzarra.
Era berean, Pedro Ormaetxek, “Aita Lontzik”, prentsa artikuluez gain “Ipuintxuak” eta “Bigarren ipuintxuak” olerki-liburuak argitaratu zituen Txilen. Boroan jaio bazen ere Txileko Viñas del Mar herrian hil zen 1949an. Horregatik aurten, hil zela, 60. urteurrena beteko da. Euskaltzalea, luma fineko idazlea eta olerkaria handia.
P. Ormaetxe karmeldarrak hainbat ezizen erabili zituen lan ugari sinatzeko: “Lontzi Aba”, “Ormalda”, “Ormetxe” eta abar.
Baina bekokia ilundu barik, aipagarria da gure herriko Udal Liburutegikoa, bi idazle horien obra bakar bat ere ez izatea gero! Harrigarria! Kulturan hainbeste diru gastatzen den herri batean.
Eta amaitzeko, euskal erbesteratu guztien omenez, hona hemen Aita Lontziren olerki batzuk:
HERRIRA BEGIRA
Hor-hemendik ludiak (munduak)
begien aurrera
ikustekoak dakarz
noizean noizera,
baina bihotz-begiak
daukodaz begira
barruan daroadan
euskaldun herrira.
................
Erbestean bizitza
igaro beharra
edozeinentzat bada
neketsu gogorra,
maitatzen dauanarentzat
euskaldunen lurra
beste guzti-guztia
da neke eta lorra.
................
Soina geratu barik
dabil horra-hara
geldi egon ezin dan
gaixodun-antzera,
baina bihotz, gogo, nahi
eta ametsa berbera
Txilen baino gehiago
sorterrian dira.
ZIGOR BAT
Hogei urte zigortzat
ezarri ondoren
esatekorik eukan
auzian inotson
...................
Esan gura neuskio,
esan, sendiari,
ezdagidala jateko
itxaron gaur niri.
..................
Eskerrak dagitsudaz,
bihotzez epaile,
damostazuzalako
oraindik urte.
.................
Hemen dinotsudazan
hitzok batek argi,
esan ebazan Bilbon
orain aldi gitxi.
No hay comentarios:
Publicar un comentario